Fareler ve İnsanlar'ın Özel Eğitime Göre Değerlendirilmesi

Kitaptaki karakter Lennie’nin özel gereksinimli birey olduğu daha en başından anlaşılıyor; çünkü çocuksu kurduğu cümleler, normal insanın fiziksel yapısından farklı bir yapısı, unutkanlık ve fiziksel gücünün sınırlılığını bilemeyip karşındaki canlıyı ölüme götürecek kadar güç uygulaması gibi belirgin ve ayıran özellikleri var.

Bu özellikler doğrultusunda da istenmeyen veya sürekli sorun çıkaran biri olarak tanımlanıyor veya görülüyor. Bunu en yakın arkadaşı (Muhtaç kaldığı kişi) George bile sürekli vurguluyor. Kitabın çoğu yerinde Georgenin kurduğu “Sen olmasaydın...”, “Kıt...”, “Kaçık...” gibi kelimelerin görülmesi muhtemel.

Lennie’ye çocukken teyzesi bakmış ve teyzesi ölene kadar ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmış; ancak özel bir eğitimden geçmemiş veya geçememiş. Daha sonra George ile birlikte takılmaya başlamışlar. Bu sefer Lennie muhtaç olduğu kişi olarak, teyzesinin yerine George’u koymuş. George’da kendini ondan sorumlu kişi olarak görüyor hep; ancak kitaptaki döneme ve hayat şartlarına baktığımızda Lennie’nin özel bir eğitimden geçirilmesi zor. Zaten kendilerine zor bakmaktalar.

Lennie’nin küçük gibi gözüken ama başlarına büyük sorunlar açan bir huyu var. O da yumuşak ve tüylü yüzeylerden hoşlanması. Yumuşak ve tüylü bir şey gördüğünde dokunmak ve okşamak istiyor; ancak okşamaya ilişkin uyguladığı kas kuvveti ile ilgili eğitimsel bir süreçten geçmediği için ya karşıdaki canlıyı korkutuyor ya da ölümüne sebebiyet veriyor. Bunuda kitabın başında anlatılan; yakaladığı fareyi severken öldürmesi, önceki çiftlikten bir kızın elbisesini okşamak isterken onu korkutarak başlarının belaya girmesinden, kitabın sonunda Curley’in karısının saçını okşarken onu korkutup bağırmasın diye ağzını kapatırken boynunu kırıp öldürmesinden ve ona sevmesi için verilen köpeği öldürmesinden anlıyoruz. Eğer günümüzde böyle bir birey olsaydı uyguladığı kuvvetin fazlalığını anlaması ve karşısındaki canlıya boyutuna ve fiziksel yapısına göre güç uygulaması gerektiğinin eğitimi verilmeli.

Lennie’nin durumu ise doğuştan gelen özürdür. Bu yüzden birey yetersizlikleri yüzünden oynaması gerektiği rolü gerektiği gibi oynayamıyor.

Lennie’nin yapılı vücudu haricinde zihinsel olarakta yetersizliği bulunmakta. Bunuda sürekli birşeyleri unutması ile ilgili bölümlerden görüyoruz; ancak George’unda bu problemin farkına vardığını görmekteyiz. Bunu da Lennie’nin önemli ve aklında tutması gerektiği birşeyler olduğunda “Bunu sürekli tekrarla ve unutma” gibi kurduğu cümlelerden görüyoruz. George Lennie’nin unutmakla ilgili zihinsel yetersizliğini bir şeyi sürekli tekrarlatarak kısa süreli belleğinden uzun süreli belleğine, yaptırdığı bu tekrarlar ile geçirmesini sağlıyor ve sürekli “Ne yapacaktın?” gibi sorular sorarak bilginin hatırlanmasını sağlıyor. Bu şekilde de unutmaması gerekenleri öğretmeye çalışıyor. Bunu bilinçli olarak yapmıyor yani “ben Lennie’ye tekrarlar yaptırırsam onun gelişimini sağlarım” düşüncesi yok. George’un istediği başının belaya girmemesi.

Lennie için en az kısıtlayıcı ortamdan bahsedemeyiz; çünkü bulunduğu ortama para kazanmak için giriyor ve Lennie’nin özürü George tarafından sürekli saklanmaya çalışılıyor yani özel gereksinimli birey için yapılan bir uygulama yok. Zaten o dönemde böyle bir uygulama beklememek gerekir. Genel olarak Lennie karakterine baktığımızda onun sadece fiziksel kuvvetinden yararlanıldığını görüyoruz.

Kitapta Lennie haricinde iki özel gereksinimli birey daha var. Bunlardan biri yatakhanelerin temizliğinden sorumlu temizlikçi Candy ve diğerlerinden dışlanmış olan zenci seyis Crooks. Bu iki karakterin özel gereksinimli birey olduğunuda başlarından geçen kaza sonucu temizlikçinin elini kaybetmesinden ve zenci seyisinde atın çifte atıp belinin kırılması sonucu fiziksel yetersizliği oluştuğu bölümünden anlıyoruz.

Lennie’nin doğuştan gelen özürü olmasına ramen, diğer iki karakterin geçirdiği kazalar sonucu zedelenme dediğimiz vaka olduğunu görmekteyiz. Bu iki kişinin yetersizliklerinin bulunduğunu söyleyebiliriz.

Temizlikçinin geçirdiği kazadan dolayı elini kaybetmesiyle çiftliğin sahibi (patron) onu yatakhaneler için temizlikten sorumlu kişi olarak bırakmış. Burada kişinin yetersizliğinden dolayı farklı görevlendirme yapılmasını görmekteyiz; ancak bu da bilinçli olarak değil yani özel gereksinimli bireye uygulanması gereken bir şey olarak yapılmıyor. Yatakhanelerin temiz durması gerekiyor bu yüzden oda bu göreve getiriliyor.

Seyisin durumuna gelecek olursak, hala işini yapabilir durumda bu yüzden kovulmamış. Sırtlarındaki ağrılarıda krem sürerek geçirmeye çalışıyor.

Bu iki karakterin kendilerine yetememe gibi sıkıntıları yok. İhtiyaçlarını kendilerini karşılamaya çalışıyorlar ve yapabiliyorlar Lennie gibi muhtaç oldukları birileri yok; ancak seyis Crooks’un yaşlandıkça yetersizliğinden dolayı muhtaç bir birey olacağını düşünüyorum. Birde Crooks’un zenci olmasından dolayı arkadaş çevresinde dışlanması gibi kötü bir durumda var. 

Kitabı özel eğitim dersine hocanın isteği üzerine günümüz koşullarında göre değerlendirdim. Açıkçası olaya bu açıdan bakınca kitabın ne duygusu kalıyor ne de anlamı. Birilerinin işine yarar veya farklı bir bakış açısı olur diye koydum. Kitabı mutlaka okuyun, kalın sağlıcakla.